Sunday, December 25, 2011

సామెతలు 85


1. వగలాడీ! నీకు మగలెందరే? అంటే, తొలి మగనితో తొంభైమంది అందిట.
2. వగలాడీ! నీకు మగలెందరే? అంటే,తోలాడిగాడితో తొంభైమంది అన్నదట.
3. వగలు ఎందుకంటే, పొగాకు కోసం అన్నట్లు.
4. వగలేని మొగుడా పగ లెందుకు వచ్చినా వంటే, అందుకు కాదులే అగ్గికి వచ్చినా అన్నాడట.
5. వగలేని వాడు లంజరిక మాడితే, ఇంటికి దుగ్గాని పంపకం.
6. వగ్గు కోతికి సివమెత్తినట్లు.
7. వచ్చింది క్రొత్త, వదిగి ఉండు అత్త.
8. వచ్చిన కర్మం వద్దంటే పోతుందా?
9. వచ్చిన కోడలు నచ్చితే, ఆడబిడ్డ అదిరిపడిందట.
10. వచ్చిన వాడు పరాచుట్టము, మరునాడు మాడచుట్టము, మూడవనాడు ముఱికిచుట్టము.
11. వచ్చిన పేరు చచ్చినా పోదు.
12. వచ్చినమ్మకు ఒయ్యారము, రానమ్మకు రాగాలు.
13. వచ్చినవారికి వరమిస్తాను, రానివారికి రాయి వేస్తాను.
14. వచ్చిపోతూ ఉంటే బాంధవ్యము, ఇచ్చి పుచ్చుకుంటే వ్యవహారము.
15. వచ్చీపోయేవాళ్ళు సత్రం గోడకు సున్నం కొడతారా?
16. వచ్చీరాని చన్ను - పేరీ పేరని పెరుగు.
17. వచ్చీరాని మాటలు, ఊరీఊరని ఊరగాయ రుచి.
18. వచ్చీరాని మాట వరహాల మూట.
19. వచ్చు కీడు వాక్కే చెప్పును.
20. వచ్చేటప్పుడు ఉలవ, పోయేటప్పుడు నువ్వు.
21. వచ్చేటప్పుడు తీసుకరారు, పొయ్యేటప్పుడు తీసుకపోరు.
22. వచ్చేవారికి తట్టదింపి, పోయేవారికి తట్ట ఎత్తుట మంచిపని.
23. వచ్చేవారికి స్వాగతం, వెళ్ళేవారికి ఆసీమాంతం.
24. వజ్రానికి సాన - బుద్ధికి చదువు.
25. వట్టల నొప్పి చీమ కేమి తెలుసు?
26. వట్టలు గీరుకొన్నంత సుఖం, వైకుంఠంలో కూడా ఉండదు.
27. వట్టలు వాసిన వీరారెడ్డీ! వడ్ల ధర ఎంతంటే, అవి ఉంటే ఇవి ఎందుకు వాస్తవి? అన్నాడట.
28. వట్టింటికి పోచిళ్ళూ చల్లినట్లు.
29. వట్టి అమ్మి కెందుకురా నిట్టూర్పులు?
30. వట్టి గొడ్డుకు (గేదెకు) అరుపులెక్కువ, వానలేని మబ్బుకు ఉఱుము లెక్కువ.
31. వట్టి గొడ్డుకు అఱ్ఱు లావు.
32. వట్టిచేతులతో మూరవేసి ఏమి లాభం?
33. వట్టి నిందలు చెప్పితే గట్టి నిందలు వచ్చును.
34. వట్టి నేలలో కప్ప అఱచినా, నల్లచీమ గుడ్డుమోసినా వాన తప్పదు.
35. వట్టి మాటలవల్ల పొట్టలు నిండునా?
36. వట్టీ మట్టి అయితే మాత్రం ఉట్టినే (ఊరక) వస్తుందా?
37. వట్టి విశ్వాసంతోనే ఏ పని కాకపోయినా, అది లేకపోతే మాత్రం ఏ పనీ కాదు.
38. వడగండ్లు పడితే వఱపు.
39. వడికిందంతా పత్తి అయినట్లు.
40. వడ్డించి సద్ది తీసుకో.
41. వడ్డించేవాడు (వారు) మనవారైతే కడపటి బంతిన కూర్చున్నా ఒకటే (మేలు).
42. వడ్డి ఆశ మొదలు చెఱచును.
43. వడ్డి, ఉప్పర సభామధ్యే, వైదికః పండితోత్తమః (సాలి జాండ్ర సభామధ్యే సాతానిః పండితోత్తమః).
44. వడ్డికి చేటు, అసలుకు పట్టము.
45. వడ్డి ముందఱ వడిగుఱ్ఱాలుగూడా పాఱవు.
46. వడ్డెవానికి బిడ్డ అయి పుట్టేదానికంటే ధరణీపతికి దాసి అయి పుట్టేది మేలు.
47. వడ్డోడికి పెండ్లాము పెద్దది కావాల (తట్ట ఎత్తి పనిచేయును), కాపోడికి గొడ్డు పెద్దది కావాల.
48. వడ్లగాదిలో పందికొక్కు వలె.
49. వడ్లగింజలోది బియ్యపుగింజ (అనుకొన్నంత రహశ్యం కాదనుట).
50. వడ్లతో కూడా దాగర (తట్ట) ఎండినట్లు (దాగర=పెద్ద చేట).
51. వడ్లరాసి వరదకు పోతుంటే, పాలోణ్ణి కనిపెట్టి ఉండమన్నాడట.
52. వడ్లరాసి వరదకు పోయినా, వానకు కఱవు రాదు.
53. వడ్లవాండ్ల పిల్లేమి చేస్తున్నది అంటే, వలకపోసి ఎత్తుకుంటున్నది అన్నాడట.
54. వడ్లు ఏదుం, పిచ్చుకలు పందుం.
55. వడ్లు, గొడ్లు ఉన్నవానిదే వ్యవసాయం.
56. వత్తు పొయిలో పెట్టి తీనెపొయిలో తీసినట్లు (వత్తుపొయి=పొంతకుండ పొయ్యి; తీనెపొయి=తిన్నెపొయ్యి, ప్రక్కన గట్టుతో వేసినది).
57. వత్తులు చెయ్యాలంటే ప్రత్తి కావాలి.
58. వదినాలు పాడకుంటే, వరిబువ్వ (కూడు) ఎవరు పెడతారు?
59. వదినెకు ఒకసరి, గుంజకు బిదిసరి.
60. వదినె చందాన వచ్చి పావడ వదిలించిపోయినట్లు.
61. వద్దన్న పని వాలాయించి చేస్తారు.
62. వనం విడిచిన పక్షి, జనం విడిచిన మనిషి.
63. వనవాసం చెయ్యలేరు, వంగి వంగి తిరుగాలేరు.
64. పని(లి)కెం పట్టు విత్తితే వజ్రాల పంత కంత చూస్తాము.
65. వనితగానీ, కవితగానీ వలచి రావాలి.
66. వనిత లేనప్పుడు విరక్తి మంచిదనినట్లు.
67. వన్నెకాని గంజి ఈగలపాలు.
68. వన్నెకు సున్నం పెడితే వమ్మక పుండయిందట (వమ్మక=పరిహాసం).
69. వన్నెచీర కట్టుకున్న సంబరమేకానీ, వెఱ్ఱికుక్క కఱిచిన సంగ తెఱుగదు.
70. వన్నెబట్టలమ్మ వలపుడు కన్న, గుడ్డబట్తలమ్మ కులుకుడే లావు.
71. వన్నె మాదిరే వన్నెపుడుతుంది, ఒళ్ళు వాచేది ఎఱుగదు.
72. వన్నెలమ్మను ఎండబెట్టిన, ఇంటిరాజులను పండబెట్టిందట.
73. వయసు కలిగిన నాడే వనిత వలపు.
74. వయసు కురకుర, బాతు కురకుర.
75. వయసు తప్పినా వయ్యారం తప్పలేదు.
76. వయస్సు ముసలెద్దు, మనసు కోడెదూడ.
77. వరదలు వస్తాయని వర్షా లాగవు.
78. వరమైన పేరు గలిగిన గంగరావికి వందనమొనర్చగానే వరమొసగునా?
79. వరపుకు వారధు లింకునా?
80. వరవుడి ఇల్లాలౌనా, వాపు బలుపగునా? (వరవుడి=దాసి).
81. వరహాకన్నా వడ్డీ ముద్దు, కొడుకుకన్నా మనుమడు ముద్దు.
82. వరహాను ముప్పావు చేసుక వచ్చినా, మా యింటాయన ఎద్దుల బేరగాడైనా డంతేచాలు! అన్నదట.
83. వరికి ఒక వాన, ఊదరకు ఒక వాన కురుస్తుందా? (ఊదర=వరిపైరులో మెలచే కలుపు మొక్క, దీని గట్టిగింజలు ధాన్యంలో కలిసి ఎంతచెరిగినా పోవు.)
84. వరికి వాక, దొరకు మూక.
85. వరి చెడి ఊదర బలిసినట్లు.
86. వరి పందని ఊరు - దొర యుందని ఊరు ఒకటి.
87. వరిపట్టు కడితే వర్షం (వాన) గొప్ప.
88. వరిపొట్టకు పుట్టెడు నీళ్ళు (కావలె).
89. వరిమొలక, మగమొలకా ఒకటి.
90. వరి వడ్డు కేసి, తుంగ నాటు పెట్టినట్లు.
91. వరుగుతో దాగరగూడా ఎండవలసినట్లు. (వరుగు= పండిన వంకాయ మెదలగు వానిని బద్దలుగా కోసి ఎండబెట్టినది; వంగ వరుగు).
92. వరుసను దునితే వజ్రాలిస్తా నంటుంది భూమి.
93. వరుసలెల్ల వల్లకాటిలో పెట్టి, వదినె పిన్నమ్మ ! గంపెత్తు.
94. వర్లి వర్లి వాడు పోయె, వండుకతిని వీడు పోయె.(వరలు=వదరు).
95. వఱపుకు మెఱుపులు, వట్టిగొడ్డుకు అఱపులు మెండు.
96. వఱ్ఱేట ఓడ ఉండగా, వర దూదినట్లు (వఱ్ఱు=వెల్లువ, వఱద).
97. వలకంటే ముందు రాళ్ళు విసరినట్లు.
98. వలచివస్తే, మేనమామ కూతురు వావికా దన్నట్లు.
99. వలపుకు పలుపు దెబ్బలు, వ(ఒ)య్యారికి చెప్పు దెబ్బలు.
100. వలలోజిక్కిన మెకము చూడుదని వేటకాడు వదలునా?

Thursday, December 22, 2011

సామెతలు 84


లే


1. లేకలేక ఒక కూతురుపుడితే అదీ బసివి అయినదట.
2. లేకలేక ఒక లోకాయపుడితే, లోకాయ కన్ను లొట్టపోయింది.
3. లేకుండా చూసి, పోకుండా పట్టు.
4. లేచినాడండోయ్ మగధీరుడు అంటే, అందుకుకాదులే అల్పాచమానాని కన్నాడట.
5. లేచిపోతూ, అత్తా! నీకొడుకు ఆకలితో ఉన్నాడు అన్నదట.
6. లేది కడుపున పులి పుట్టునా?
7. లేడికి లేచిందే ప్రయాణం.
8. లేడికి లేచిందే పొద్దు.
9. లేడి దొరికేది కాళ్ళు లేకగాదు, కాలంగాక.
10. లేడిని చూచిన వాళ్ళంతా వేటగాళ్ళే.
11. లేదంటే పోతుందా పేదల మునుక?
12. లేనమ్మకు ఊపిరిపోతుంటే, ఉన్నమ్మ నీట్లు వెళ్ళబోసిందట.
13. లేని దాతకంటే, ఉన్నలోభి నయము.
14. లేనిదానికి పోగా, ఉన్నది ఊడి (ఊడ్చుక) పోయిందట.
15. లేనిపోని పీకులాట, చావడిదాకా గుంజులాట.
16. లేని బావకంటే, గుడ్డి బావే మేలు.
17. లేనివాడు లేక ఏడిస్తే, ఉన్నవాడు తినలేక ఏడ్చాడట.
18. లేనివానికి తెంపు, ఉన్నవానికి మొండి. (పిసినారితనం).
19. లేబరముకదె బిడ్డలు లేని బ్రతుకు.
20. లేవదీయరా తంతాను అన్నాడట.
21. లేవలేని అత్తకు వంగలేని కోడలు.
22. లేవలేని గొడ్డు బోరగలకు (రాబంధులు) అలుసు.
23. లేస్తే మనిషినిగాను మూతబెట్టి పొమ్మన్నాడట.


లొ


24. లొట్టిపిట్ట శూల రోకళ్ళతోగానీ పోదు.
25. లొల్లిలో మల్లిగాని పెండ్లి.


లో


26. లోకము మూయను మూకుడున్నదే.
27. లోకాన్ని (లోకపునోరు) మూయను మూకుడున్నదా?
28. లోకులు కాకులు.
29. లోకులు పలు(ల)గాకులు (పలుగాకి=పోకిరి).
30. లోకులెల్ల వెఱ్ఱిపోకిళ్ళు బోదురు.
31. లోకువదానికి నూకల జావ.
32. లోగుట్టు పెరుమాళ్ళ కెరుక.
33. లోన వికారం, బయట శృంగారం.
34. లోపల ఊబి, పైన పూరికమ్మిన పాడునూయి.
35. లోపల కంపు, వెలుపల సొంపు.
36. లోపల లొటలొట, మీద (బయట) మిటమిట.
37. లోభికి ధర్మచింత, వెఱ్ఱివానికి వివేకము దూరము.
38. లోభికి నాలుగందాల నష్టము.
39. లోభికి మూట నష్టి.
40. లోభి గడన సుంకరులకు వర్నసంకరులకు.
41. లోభి బీదకంటే బీడు.
42. లోభి సొమ్ము లోకుల పాలు.
43. లోలోపల లొట్టి, నామొగుడు విన్న కొట్టి.
44. లోవి మూయవచ్చును గానీ లోకమునోరు మూయలేరు (లోవి=అన్నమువండు వెడల్పు మూతిగల మట్టికుండ).




45. వంకరకట్టే కింగలమే మందు.
46. వంకరటింకర కాయలేమిటి? అంటే, చిన్ననాడు అమ్మిన చింతకాయలు అన్నట్లు.
47. వంకరో టింకరో వయసే చక్కన.
48. వంకాయ తమ్ముడు వాకుడు కాయ.
49. వంకాయ దొంగిలించినవాడు టెంకాయకు రాడా?
50. వంకాయ రుచి తోటవాడెరుగును, అరటికాయ రుచి రాజెరుగును.
51. వంకాయలేనమ్మ డొంకపట్టుక వేళ్ళాడిందట.
52. వంకాయవంటి కూర లేదు, శంకరునివంటి దైవమూ లేడు (లంకాధిపువైరివంటి రాజు లేడు).
53. వంగకు ముదురు నాటు, అరటికి లేత నాటు.
54. వంగతోటకాడ మాత్రం వదినా (బావా) అనవద్దు అన్నట్లు.
55. వంగతోటలో గ్రుడ్డివాని భాగవతం వలె.
56. వంగతోట వానికి కన్నుగ్రుడ్డి, ఆకుతోటవానికి చెముడు.
57. వంగ ముదురు - -వరి లేత.
58. వంగలేనమ్మ టొంక పట్టూకొని ఏడ్చిందట (టొంక=టంకం).
59. వంగనములో పుట్టినది, పొంగలిపెడితే పోతుందా? (వంగనము=వంశము, వంగడము).
60. వంగితే తెలుస్తుందమ్మా! వరిమడి కలుపు, నిలబడినవానికి నీళ్ళు కారుతాయా?
61. వంగినవాని కింద మఱీ వంగినవానికి వట్టలే తగులును.
62. వంగుని వంకాయ, తొంగుని దోసకాయ తిన్నాడు అన్నట్లు.
63. వంచని కాలి ధర్మం నా ఒడిలో ఉన్న దత్తా! కానక నా కాళ్ళు తగిలి నీ కళ్ళు పోయినవి.
64. వంటంతా అయినదికానీ, వడ్లు ఒక (వాటు) పొలుపు ఎండవలె.
65. వంట ఇంటి కుందేలు ఎక్కడికిపోతుంది?
66. వంట ఇంటిలో చిలుకకొయ్య మినహాయింపు.
67. వంట ఇల్లు కుందేలు సొచ్చినట్లు.
68. వంట చేయ కెట్లు వంతక మమరురా?
69. వంట ముగిసిన తరువాత పొయ్యి మండుతుంది.
70. వంటలక్కను వయలుబండిమీద తెచ్చి, తోటకూరకు ఎసరెంత? అంటే, చంకచేతెడు పెట్టమన్నదట.
71. వంటాపె అని తెచ్చుకుంటే ఇంటాపై కూర్చున్నదట.
72. వండ నింటికి అగ్గిబాధ.
73. వండని కూడు, వడకని బట్ట. (చాకలిది).
74. వండమని అక్కకాళ్ళకు మొక్కవలె, వినుమని (తినమని) బావ కాళ్ళకు మొక్కవలె.
75. వండలేనక్కకు వగపులు మెండు, తినలేనన్నకు తిండి మెండు.
76. వండవే పెండ్లి కూతురా! అంటే, మందిని చూస్తూ మంచినీళ్ళు తెస్తానన్నదిట.
77. వండా లేదు, వార్చాలేదు, ముక్కున్న మనసెక్కడిదే అన్నట్లు.
78. వండింది తినెనో, గంజితోనే పోయెనో?
79. వండినంతలోనే కుండకు దొరయగు.
80. వండినంతవరకుండి, వార్చేలోపల పోయినట్లు.
81. వండిన కుండలో ఒక్క మెతుకే పట్టి చూసేది.
82. వండినమ్మ కంటే, దండుకున్నమ్మ మేలు.
83. వండుకున్నమ్మకు ఒకటే కూర, అడుక్కుతినే అమ్మకు ఆరు కూరలు.
84. వండుతూ ఉండగా వాంతి వస్తున్నది అంటే, ఉండి భోజనం చేసి పొమ్మన్నదట.
85. వండేది అడ్డెడు, ఓగెంగా తిను అల్లుడా! అంటే, అన్నంపై ద్వేషమెందుకు? ఉన్నదంతా ఊడ్చిపెట్టత్తా అన్నాడట.
86. వంతుకు మా పక్కవాడు, పాలికి మా బక్కవాడు.
87. వంతుకు గంతేస్తే, ఒరు(రి)బీజం దిగిందట.
88. వంతు పెట్టుకున్నా, వాత వేసుకొనేదాని కిచ్చి పెట్టుకోవాల.
89. వంద మాటలు మాటలాడవచ్చు, వక్కనికి పెట్టేది కష్టం.
90. వంపున్న చోటికే వాగులు పోతాయి.
91. వంశం బొట్లంతమ్మా! కడివెడు కల్లెట్లమ్మా! వడబోసి అక్కడ పెట్టమ్మా1 వడవకున్న ఒట్టుబెట్టమ్మ! అందట.
92. వంశమెఱిగి వనితను, వన్నె నెఱిగి పశువును కొనవలె.
93. వక్క కొఱికి ఒక్కప్రొద్దు చెడుపుకొన్నట్లు.
94. వక్క పేడిత్తునా, వనము దాటింతునా? చెక్క పేడితున్నా చేను దాటింతునా/
95. వక్కలింత తప్పిన వగిరింత, వగిరింత తప్పిన వగిరింత. (వక్కలింత=వేవిళ్ళు).
96. వక్రమా! వక్రమా! ఎందుకు పుట్టినావంటే, సక్రమైన వాళ్ళను వెక్కిరించను అన్నదట.
97. వగచనట్టే ఉండాల, వాడి ఆలి తాడు తెగినట్లే ఉండాల.
98. వగిచినట్టూ ఉండవలె, వాత పెట్టినట్టూ ఉండవలె.
99. వగలమారి వంకాయ సెగలేక ఉడికినదట.
100. వగలాడికి ముసలాతడు మగడైతే దాని వంత యింతింతా?

Monday, December 12, 2011

సామెతలు 83


1. రోసాన సాయబు రొట్టెన్నర తిన్నాడట.
2. రోసి వేసినది రాశికి వచ్చింది.
3. రోసానికి పోయిన రొండ్లెగుసవు.
4. రోషానికి రోలు మెడను కట్టుకొన్నట్లు.
5. రోహిణి ఎండకు రోళ్ళు పగులును.
6. రోహిణికార్తెలో విత్తుట రోటిలో విత్తుటే.
7. రోహిణికార్తెలో విత్తులు రోయక వేస్తారు, మృగశిరలో ముంచి పోస్తారు.
8. రోహిణిలో జొన్నలు - సాహిణిలో గుఱ్ఱాలు.
9. రోహిణిలో రోకళ్ళు చిగిర్చనన్నా చిగిరిస్తవి, రోళ్ళు పగులనన్నా పగులుతవి.
10. రోహిణిలో విత్తనం, రోళ్ళూ నిండని పంట.


రౌ


11. రౌతు కొద్ది గుఱ్ఱము.
12. రౌతు దిగాలంటున్నాడు, గుఱ్ఱం ఎగరవేయా (పడదోయాల) అంటున్నది.
13. రౌతు మెత్తనైతే గుఱ్ఱం మూడుకాళ్ళతో నడుస్తుంది.




14. ఱంకాడ నేర్చినమ్మ బొంకాడ నేర్వదా?
15. ఱంకు చదువు చదివి ఱంకున జెడుదురు.
16. ఱంకుటాలికి క్రొత్తడి సుద్దులు పెచ్చు.
17. ఱంకుటాలి చన్నుకు, సంత సొరకాయకు వచ్చేపోయ్యే వాళ్ళ గోటిగాట్లు తప్పవు.
18. ఱంకుతనం ఇల్లెక్కి కూత వేస్తుంది.
19. ఱంకుమగడు కడుపునొప్పి ఎఱుగడు.
20. ఱంకుముండ బజారు రచ్చకు వెరచునా? వీరపతివ్రత వెరచు గానీ.
21. ఱంకుమగడు వీపుమన్ను దులిపిపోవునా?
22. ఱంకులసాని రాగంతీస్తే, రల్లిబండ రాతిలింగం కడకు నడుస్తుంది.
23. ఱంకు సాగితే పెళ్ళెందుకు?
24. ఱంపాన కోసి రాచినకొలది గంధపు చెక్కకు వాసన ఎక్కువ.


ఱా


25. ఱాతిలో నార తీసినట్లు.
26. ఱాతికంటే గట్టి రాయలసీమ కోడి.
27. ఱాతి టెంకాయ వలె.
28. ఱారిబొమ్మకు చక్కిలిగింతలా? (గిలిగింతలా?)
29. ఱాయి గుద్దనేల? చెయ్యి నొవ్వనేల?
30. ఱాయివోలె ఉంటే రాసికొందుము, పువ్వువోలె ఉంటే పూసికొందుము.
31. ఱాల (కొట్టిన) రువ్విన వానిని పూల దువ్వుతారా?
32. ఱాళ్ళు తిని ఇళ్ళు ఆరగించుకుంటారు.


ఱె


33. ఱెక్క ఆడితేగానీ డొక్క ఆడదు.
34. ఱెక్కల కష్టం, బొక్కల పులుసు.
35. ఱెక్కలు పెరికిన పెట్ట (కోడి)వలె. (ఈకలుపెరికిన కోడి వలె).
36. ఱెక్కలు విఱిగిన పక్షి వలె.
37. ఱెప్పలతో దీపాలు ఆర్పినట్లు.




38. లంక కాల్చినవాడు రాముడి లెంక.
39. లంక(ఘ)నాలలో మనుగుడుపులు తలచుకొన్నట్లు.
40. లంక మేతకు, ఏటి ఈతకు సరి (ఏరుదాటి మేసి, తిరిగి యీది దాటే లోపల తిన్నగడ్డి జీర్ణమై పోయినట్లు).
41. లంక మేత, గోదావరి ఈత.
42. లంకలో పుట్టిన వాళ్ళంతా రాక్షసులే.
43. లంఖ(ఘ)ణానికి పెడితే పథ్యానికి దిగితుంది.
44. లంఖణాలకు పెడితేగానీ పైత్యం వదలదు.
45. లంచం పెట్టినది మాట, పుంజం పెట్టినది బట్ట (పుంజం= కొన్ని నూలుపోగుల మొత్తం).
46. లంచం లేనిదే మంచం ఎక్కదు.
47. లంచమనే చెట్టుకొమ్మలు నలుప్రక్కలా ప్రాకియుండును.
48. లంజకు ఒకడే మొగుడా?
49. లంజకు నిగ్గు, సంసారికి సిగ్గు ఉండాలి.
50. లంజకు బిడ్డ తగలాటము.
51. లంజకు పిల్ల తెగులు, దూదేకులవాడికి దూది తెగులు.
52. లంజకు పెట్టిన పెట్టు, గోడకు పూసిన సున్నం తిరిగి రావు.
53. లంజకు మొగమాటం లేదు, పంజకు ధైర్యం లేదు.
54. లంజకు సిగ్గున్నా, ఇల్లాలుకు సిగ్గులేకపోయినా చెడుతారు.
55. లంజ కొండెక్కి చూస్తే, మిండగాడు మిణుకురుబూచి మాదిరి కనబడ్డాడట.
56. లంజాకొడుకు తండ్రికి తద్దినం పెట్టినట్లు.
57. లంజ చెడి ఇల్లాలయినట్లు.
58. లంజదాని కొడుకు లంజల కిచ్చును.
59. లంజదాని మాటలు పట్టుకొని ముందలి వాగులో పండితే, వాగొచ్చి వాడు కొట్టుకుపోయాడట.
60. లంజను లంజా అంటే, రచ్చకెక్కుతుంది, ఇల్లాలిని లంజ అంటే ఇంట్లో దూరుతుంది.
61. లంజ పితాళ్ళకు పెట్టి, ఆకాశం చూసిందట.
62. లంజ పుంజాయె, మిందడు లుష్టాయె.
63. లంజ బిడ్డకు తండ్రెవరు?
64. లంజ మంచానికి తలతట్టేమి? (తలదాపేమి) కాళ్ళ తట్టేమి?
65. లంజ ముదిరినా, ముంజ ముదిరినా, బీర ముదిరినా పనికిరావు.
66. లంజ మెత్తనైతే, పోతూ పినతండ్రిని లేవగొట్టి పోయినాడట.
67. లంజల కలువాయి, రంకుల కుల్లూరు మధ్య, తయిదిపాటి రెడ్లొచ్చి తగువులు తీర్చినారట.
68. లంజ లగ్గం (లగ్నం) చెరిస్తే, మాలెత (మాలది) మగ్గం చెరచిందట.
69. లంజ లజ్జుండి (లజ్జ ఉండి) చెడితే, ఆలు లజ్జ లేక చెడుతుంది.
70. లంజ లేకపోతే గుడి రంజిల్లదు, ప్రజల మనసు రంజిల్లదు. (లంజ=దేవదాసి, గుడిచేటి).
71. లంజా ! అంటే లక్ష్మీదేవి అన్నట్లగునా? (లంజ లం = నీటియందు, జ = పుట్టినది - లక్ష్మి అని).
72. లంజ కుచాలింగనాలకంటే లికుచాపాదతాడనం మేలు.
73. లక్క జొచ్చిన నగ - కుక్క జొచ్చిన ఇల్లు.
74. లక్కలేని నగ, బొక్కలేని మాంసం.
75. లక్కవంటి తల్లి, ఱాయివంటి బిడ్డ.
76. లగ్గ పగ్గం పెట్టు చిక్కింది.
77. లగ్గ మంటే పగ్గ మన్నట్లు.
78. లగ్నంలో తుమ్మినట్లు.
79. లచ్చ ఉంటే కోటి లక్షణాలు.
80. లచ్చి గాజులకు సంతకు చీటీ వ్రాసినట్లు.
81. లాడాయి వచ్చినప్పుడా కత్తులు చేసికోవడం?
82. లద్దిలో మాణిక్యం (దొరికినట్లు).
83. లక్షణం చెడితే అవలక్షణం.
84. లక్షణం పలుకరా పెండ్లికొడుకా ! అంటే అయిరేని కుండ పదహారు వక్కలు అన్నట్లు (అయిరేని=అరివేణి).
85. లక్షణాలుగల బావగారికి రాగి మీసాలు, అవలక్షణాలు గల బావగారికి అవీలేవు.
86. లక్ష నక్షత్రాలైనా ఒక చంద్రుడుగాడు.
87. లక్షబుద్ధులు చెప్పినా, లంజబుద్ధి మానదు (మారదు).
88. లక్ష్యభక్ష్యాలు భక్షించే కుక్షికి ఒక భక్ష్యం లక్ష్యమా?


లా


89. లాకు ఏత్వము, దాకు కొమ్ము - అననివాడు (లేదు అనుట).
90. లాడం దొరకగానే గుఱ్ఱం దొరికినట్లా?
91. లాభం గూబలలోకి వచ్చింది.
92. లాభంలేని శెట్టి వరదకు పోడు.
93. లావుమీద వంపు తెలియదు.
94. లావు లేని చేను - లేగ లేని ఆవు.


లి


95. లింగధారికన్న దొంగలు లేరయా.
96. లింగధారులతో సంబంధం గంగలో దూకినట్లే.
97. లింగం కట్టగానే పిడుగు అన్నట్లు.
98. లింగిపెళ్ళీ మంగి చావుకు వచ్చినట్లు.


లె


99. లెక్కలు చూచిననాడు తిక్కలు తిరుగుతాయి.
100. లెక్కలు చూచిననాడు బొక్క పగులును.

Wednesday, December 7, 2011

సామెతలు 82


1. రామునివంటి రాజుంటే, హనుమంతునివంటి బంటూ ఉంటాడు.
2. రామునివంటి రాజు, రావణుని వంటి వైరి లేరు.
3. రామేశ్వరం పోయినా శనేశ్వరం తప్పలేదు (వదలలేదు).
4. రామేశ్వర వెళ్ళినా ఱంకుమగడు తప్పలేదట.
5. రాయలవారి ఏనుగు పిత్తుతుంది అని మూటకూళ్ళు కట్టుకొనిపోతే, అది తుస్సున పోయిందట.
6. రాయంగ రాయంగ కరణం - దగ్గంగ దగ్గంగ మరణం.
7. రాయుడిది తలది, చాకలిది మొలది.
8. రాల రువ్వదగినవాని పూల రువ్వరు.
9. రాలిన పూవు రెమ్మకు అతుక్కుంటుందా?
10. రాళ్ళకోపని గుద్దలిని వాడిచేసే వాళ్ళుందురా?
11. రాళ్ళ చెలుక - రండబిడ్ద, కాపువానికి కలిసివస్తాయట.
12. రాళ్ళచేను రత్నాలు పండుతుంది.
13. రాళ్ళచేల్లో గుంటక తోలినట్లు (గుంటక=చదునుచేయు సాధనం).
14. రాళ్ళు తినే పక్షి రాళ్ళు తింటుంది, రత్నాలు తినే పక్షి రత్నాలు తింటుంది.
15. రావణాసురుడి కాష్టం వెలె (ఎడతెగనిది).
16. రావేమయ్యా తిండివేమయ్యా! అంటే వెన్నక్కే పోయానన్నాడట.
17. రాష్ట్రం దాగినా (దాటినా) రంకు దాగదు.


రి


18. రిక్తమనసు కోర్కెలకు పెద్ద.


రీ


19. రీతికి వస్తే కదా రంగానికి వచ్చేది?


రు


20. రుచిమరిగిన పిల్లి ఉట్టిమీదకు ఎగిరినట్లు.
21. రుచీపచీలేని కూర కంచానికి చేటు, అందం చందంలేని పెళ్ళాం మంచానికి చేటు.
22. రుద్రాక్షిపిల్లి (వంటివాడు, కపటసన్యాసి).


రూ


23. రూక యివ్వని విటకాని పోటు మెండు.
24. రూకలు పదివేలున్నా చారెడు నూకలే గతి.
25. రూకలేని వాడు పోక చేయలేడు.
26. రూపంచేత స్త్రీలు, పరాక్రమంచేత పురుషులు రాణింతురు.
27. రూపాన పాపిష్టి, గుణాన పాపిష్టి.


రె


28. రెంటికి చెడ్డ రేవడు వలె (రేవడు=చాకలి).
29. రెండావుల పాలు తాగిన దూడ.
30. రెండావుల పాలు దాగేవాడు (కుడిచేవాడు) (ఉభయపక్షాలకు చెందినవాడు అనుట).
31. రెండు ఊళ్ళ వ్యవసాయం, ఇద్దరు భార్యల సంసారం.
32. రెండు ఏండ్లవరపు, మూడు ఏండ్ల మురుగు ఉండదు.
33. రెండుచేతులు కలిస్తేనే చప్పుడు అయ్యేది.
34. రెండు తప్పులెప్పుడూ ఒక ఒప్పు కాలేవు.
35. రెండు నలుపులు కలిసి ఒక తెలుపు కానేరదు.
36. రెండు నాలుకలవాడు. (మాట నిలకడ లేనివాడు).
37. రెండు పడవలలో కాళ్ళు బెట్టినట్లు (పెట్టినవాడు). (ఉభయపక్షాలకు ప్రీతిపాత్రుడు కాదలచువాడు).
38. రెండ్ వేదంతయుక్తులు వాగగానే రాజయొగి కాడు.
39. రెండువేళ్ళతో నాటవచ్చునుగానీ, అయిదువేళ్ళతో పెరకరాదు.
40. రెండూ రెండే, కొండప్పా.
41. రెడ్డి కరణం లేని ఊళ్ళో, చాకలివాడే పిన్నా పెద్ద.
42. రెడ్డి మడ్డి రోమాల ముడ్డి.
43. రెడ్డి మడ్డి బంగారు కడ్డి.
44. రెడ్డి వచ్చాడు మొదలెత్తుకో (పురాణం).
45. రెడ్డివారి ఆబోతు (రెడ్డోళ్ళ)తా ఎక్కదు ఇంకొకదానిని ఎక్కనియ్యదు.
46. రెడ్డేమి చేస్తున్నాడురా, అంటే - పైన పండుకొను ఉన్నాడు: అమ్మో - క్రింద పండుకొని ఉన్నది; ఎప్పుడూ ఇంతేనా? అప్పుడప్పుడు అమ్మగూడా పైన పండుకొంటుంది అన్నాడట.
47. రెడ్లకు -వడ్లకు పేర్లు చెప్పలేము.
48. రెడ్లలో తెగలకు, వడ్లలో తెగలకు లెక్కలేదు.
49. రెడ్లున్న ఊరిలో, రేచులున్న కొండలో ఏమీ బతకవు.
50. రెప్పలార్చేవాళ్ళు కొంపలారుస్తారు.


రే


51. రేగడి భూమిని, రెడ్డినీ చేవిడువరాదు.
52. రేగుకంపపై గుడ్డవేసి తీసుకొన్నట్లు.
53. రేగుచెట్టు కింద గుడ్డివాని సామ్యము.
54. రేగుచెట్టు కింద ముసలామెవలె.
55. రేగుపండ్లకు ముత్యాలమ్ముకొన్నట్లు.
56. రేజీకటి మొగుడికి గుడ్డి పెండ్లాము.
57. రేపటికి కూటికిలేదని రేయింబవలు వ్యసనమందనేల?
58. రేపటి నెమలికంటే, ఈనాటి కాకి మేలు.
59. రేపల్లెవాడలో పాలమ్మినట్లు.
60. రేపు అనే మాటకు రూపులేదు
61. రేవతి వర్షం రమణీయం.
62. రేవులోని తాడి అడ్డుచేటు.


రై


63. రైతు పాడు, చేను బీడు.
64. రైతు బీద గానీ, చేను బీద గాదు.
65. రైతు లెక్క చూస్తే, నాగలి కూడా మిగలదు.
66. రైతు క్షేమం రాజు భాగ్యం.


రొ


67. రొండూ రొండే, ఱొంటికి పుండ్లే (ఱొంటికి=నడుముకు).
68. రొంపికఱువు రోతబుట్టించి, వరపుకఱవు ఒరగబెట్టుతుందా?
69. రొక్క మిచ్చినవాడే రేవెలదికి మన్మధుడు.
70. రొట్ట కట్టె దేశంలో పుట్టగోచీవాడే భాగ్యవంతుడు (రొట్ట=పచ్చిఆకు ఎరువు).
71. రొట్టెకు ఏరేవైతేనేమి? (కొరకను).
72. రొట్టె తిని, రోసినావుకానీ, నానివంకచూడు నా తమాషా.
73. రొట్టెలవాడి పనికంటే, ముక్కలవాడి పని మేలు.
74. రొట్టెలేదు గానీ, నెయ్యిఉంటే అద్దుకు తిందును- అన్నాడట.
75. రొట్టె విఱిగి నేతిలో పడ్డట్టు.
76. రొయ్యకు లేదా బారెడు మీసం.


రో


77. రోకట చిగుళులు కోసినట్లు.
78. రోకలి చిగురు పెట్టినట్లు.
79. రోకలి తూలితే చుట్టాలు వస్తారు.
80. రోకలి పోటు - దాసరి పాట.
81. రోగమంటే వచ్చింది గానీ, పాలు ఎక్కడనుంచి వస్తవి?
82. రోగము ఒకటి, మందు ఇంకొకటి.
83. రోగానికి మందుగానీ, ఆయుర్దాయానికి మందులా?
84. రోగాలలో గురక ప్రమాదం (గురక=పశువ్యాధి).
85. రోగాలు మనుషులకు గాక మాకులకు వస్తవా?
86. రోగికి కోప మెక్కువ.
87. రోగికోరింది పాలే, వైద్యుడు చెప్పింది పాలే.
88. రోగిష్టికి పాపిష్టి కావాలి.
89. రోజులు మంచివని పగలే దొంగతనానికి బయలుదేరినట్లు.
90. రోటిని చూచి పాట పాడాలి.
91. రోటి పాట రోకటి పాట (మార్పు లేని వనుట).
92. రోటిలో తలదూర్చి, రోకటిపోటుకు వెఱచినట్లు.
93. రోతలకు రోత ముదిమి.
94. రోలు కఱ వెఱుగదు.
95. రోలుకు ఒకవైపు, మద్దెల కిరువైపుల దెబ్బలు.
96. రోలు పగిలినా లిద్దె బాగా బిగిసినది అన్నట్లు.
97. రోలుపోయి మద్దెలతో మొర పెట్టుకొన్నట్లు.
98. రోళ్ళు పాడినట్లా? రోకళ్ళు పాడినట్లా?
99. రోసంలేని బంటుకు మోసం లేదు.
100. రోసంలేని మూతికి మీసం ఎందుకు?

Monday, November 28, 2011

సామెతలు 81


1. రత్నాన్ని రువ్వి గాజును కోరినట్లు.
2. రత్నాలన్ని ఒక చోటికి, రాళ్ళన్నీ ఒక చోటికి.
3. రత్నాలు తినే పక్షికి రత్నాలు, రాళ్ళు తినే పక్షికి రాళ్ళు.
4. రత్నాలున్న గనిలోనే రాళ్ళుండేది.
5. రమాపతే, సీతాపతే, పొద్దున లేస్తే పొట్టేగతి.
6. రమ్మన్నారు తిమ్మన్న బంతికి - అన్నట్లు.
7. రవిక, పగలు బిడ్డ కడ్డము, రాత్రి మగని కడ్డము.
8. రవికలోనే చీర మిగిలించాలంటే ఎలాగు?
9. రవి గాననిచో కవిగాంచనేర్చు నెయ్యెడన్.
10. రవ్వ రవ్వతో తెగుతుందికానీ, రాతితో తెగుతుందా?
11. రసం ముదిరితే రాగం, పాకం ముదిరితే పాట.
12. రహస్యమేమిటంటే, (విశేషమేమిటంటే) వడ్లగింజలోది బియ్యపుగింజ అన్నట్లు.  
13. రక్షలు పోతే మచ్చలు పోతాయా? (రక్షలు=రక్ష కోసం వాతలు).


రా


14. రా అమ్మేగానీ పో అమ్మ లేదు.
15. రాకుండా చూచి పోకుండా కొట్టినట్లు.
16. రాకు, పోకు బంగారు చిలక.
17. రాగం లేని భోగం, త్యాగం లేని ఈవి.
18. రాగం తియ్యనివాడు, రోగం రానివాడు లేడు.
19. రాగల శని రామేశ్వరం వెళ్ళినా తప్పదు.
20. రాగిచెట్టుకు ప్రదక్షిణాలు చేస్తే బిడ్డలు పుడతారంటే, చుట్టుచుట్టుకు పొట్ట చూచుకొన్నదట.
21. రాగిపైసా చల్లగుంటే, రాచబిడ్డగూడా దిగివస్తుంది.
22. రాగిపోగులు తగిలించుకున్నావేమిరా? అంటే, నీకు అవైనా లేవుకదా అన్నాడట.
23. రాగిపైరులచెంత రమ్యమౌ వరిమొలక రాజిల్ల నేర్చునా?
24. రాగి రాగోరును.
25. రాగులరాయి తిరుగుతూ ఉంటే రాజ్యమంతా చుట్టాలే.
26. రాఘవా! స్వస్తి. రావణా స్వస్తి. (అందరికి మంచిగా ఉండుట).
27. రాచతనానికి జందెపుపోచా గుర్తు?
28. రాచపగ - త్రాచు (పాము) పగ.
29. రాచపీనుగు తోడులేకుండా పోదు.
30. రాచబిడ్డ స్మరాలయము కాగానే పూజకు దాసాని పువ్వగునా?
31. రాచవారి పసులకు బందిలేదు.
32. రాచవారి భోగం రైతుల త్యాగం.
33. రాజమకుటం శిరోవేదనను పోగొట్టలేదు, ఐశ్వర్యం ఆనందమును కొనిపెట్టలేదు.
34. రాజరాజులకు రాజదండం, కాపుకు కరుకోల (కరుకోల=కఱ్ఱు).
35. రాజు ఎంతో, ప్రజలూ అంతే.
36. రాజులు ఎవరైనా రాగులు విసరేది తప్పదు.
37. రాజుకంటే మొండివాడు బలవంతుడు.
38. రాజు కత్తికి రెండువైపులా పదునే (వాదరే).
39. రాజుకన్నా చిన్న, మంత్రి కన్నా పెద్ద.
40. రాజుకు కంటను, పాముకు పంటను విషం.
41. రాజు కూతురైనా ఒకని ఆలే.
42. రాజుగారి కొడుకైనా కావాలి, సానిదాని తమ్ముడైనా కావాలి.
43. రాజుగారి గుఱ్ఱమైతే మాత్రం తొక్కితే కాలు నొవ్వదా?
44. రాజుగారి పెద్దభార్య పతివ్రత అన్నట్లు.
45. రాజుగారి పెళ్ళాం మేడ ఎక్కితే, కుమ్మరివాడి పెళ్ళాం ఆవ మెక్కిందట.
46. రాజుచేసిన కార్యాలకు, రాముడు జేసిన కార్యాలకు ఎన్నికలేదు.
47. రాజుతలిస్తే గాజుకంబాల కేమి కొదువ?
48. రాజు తలిస్తే దెబ్బలకు కొదువా? బ్రహ్మ తలిస్తే ఆయుస్సుకు కొరవా?
49. రాజు దృష్టికి రాయి పగులును.
50. రాజు నీతి తప్పితే, నేల సారం తప్పుతుంది.
51. రాజుని చూసిన కంటితో మొగుణ్ణి చూస్తే మొట్ట బుద్దయింది.
52. రాజపాపం పురోహితుని కొట్టుకపోవును.
53. రాజు పెద్దకూతురిని పెండ్లి చేసుకోను నాకేమి అభ్యంతరం లేదన్నట్లు.
54. రాజు పోతులాగే ఉన్నాడు, రాజుపెండ్లం రంభలాగే ఉంది.
55. రాజు మెచ్చింది మాట, మొగుడు మెచ్చింది రంభ.
56. రాజు రాకడ లేదు! నూకుడు లేదు (నూకుడు=కొట్టుట, చిమ్ముట).
57. రాజులకు పిల్లనిస్తే రాళ్ళ కిచ్చినట్లే.
58. రాజుల చనవు ఎన్నాళ్ళు?
59. రాజుల సొమ్ము రాళ్ళ పాలు.
60. రాజుల సొమ్ము లంజల పాలు.
61. రాజులు పోతే రాజ్యాలు పోతవా?
62. రాజు లేని ఊళ్ళు, పూజలేని గుళ్ళు.
63. రాజులేని రాజ్యం, కాపులేని గ్రామం.
64. రాజు వలచిన రంభ, రాజు విడిచిన తుంబ.
65. రాజ్యము వీరభోజ్యం.
66. రాజ్యాలు ఉడిగినా లక్షణాలు ఉడగలేదు.
67. రాజ్యాలు పోయినా, రాచరికాలు (రాజసాలు) పోలేదు.
68. రాట్నం వచ్చింది, బండి అడ్డం తీయరా అన్నాడట.
69. రాట్నానికి రెండు చెవులు, నాకూ రెండు చెవులు.
70. రాణివాసం వచ్చి మూలవాసం పీకిందట (రాణివాసం=రాజభోగం, మూలవాసం= ప్రధానమైన ఇంటివాసం).
71. రాతకు (వ్రాతకు) మించిన లొతు లేదు (రాత=నొసటివ్రాత).
72. రాత బొడిచినా చావు లేదు.
73. రాతికట్ట, పంత చెరువుకు గాక గండి గుంట కేల?
74. రాతి కుండకు ఇనుప తెడ్డు.
75. రాతి పశువును పూజిస్తారు, చేతిపశువును బాదుతారు.
76. రాతిబొమ్మకు చక్కిలిగింతలు పెట్టినట్లు.
77. రాతిలో కప్ప, రాతిలోనే బ్రతికినట్లు.
78. రాత్రి అంతా రభసైతే, రక్తి ఎప్పుడు?
79. రాత్రికి వెన్నెల, పైరుకు వెన్నులు పస.
80. రాత్రి పడ్డ గొతిలో పగలు పడతారా?
81. రాదన్న పని రాజుపని, వస్తుందన్నపని తొత్తు పని.
82. రాని అప్పు (సొమ్ము) రాతితో సమానమన్నాడట.
83. రానిపాట పాడ వేడుక, బోడితల అంట వేడుక.
84. రానివాడి మీద ఱాయి.
85. రాని వానినిఉ పిలువ వేడుక.
86. రానురాను గుఱ్ఱం గాడి దయిందట.
87. రానూవచ్చె, పోనూపోయె, రాగులువిసరి సంకటి చేయమన్నాడట.
88. రాబందుకు, రాజుకు తేడాలేదు.
89. రామక్క దేమిపోయె? రామన్న దేమిపోయె? రాసిలోనిదే దోసెడుపోయె.
90. రామనామధారి రాక్షసుండు.
91. రామాండ కతలెల్ల మే మెఱుంగని పనే? కాటమరాజుకు కర్ణుడోడె - అన్నట్లు.
92. రామాయపట్నం మధ్యస్థం. (న్యాయం చెప్పమంటే, చెరిసగం చేసుకోమన్నట్లు).
93. రామాయణం అంటే ఏమో అనుకున్నానుగానీ, మాశి బరువుంది అన్నాడట.
94. రామాయణం అంటే సామాన్యంగాదు, గాడిద మోతంత ఉందే, అన్నాడట.
95. రామాయణం ఱంకు, భారతం బొంకు.
96. రామాయణంలో పిడకల (పిటకల) వేట్లాట (కాట్లాట, కొట్లాట).
97. రామాయణం అంతా విని, రాముడికి సీత ఏంకావాలని అడిగాడట.
98. రాముడినాడు లేదు, భరతుడినాడూ లేదు, శత్రుఘ్నునినాడు చెవుల వాదులు అన్నట్లు.
99. రాముడులేని రాజ్యం లాగా.
100. రాముని పాదాలు తగిలితే, రాళ్ళు రమణులవుతవి.

Sunday, November 20, 2011

సామెతలు 80


1. మొదటికే మోసమైతే, లాభానికి గుద్దులాట.
2. మొదటికే మోసమైతే, వడ్డి ముట్టలేదన్నాడట.
3. మొదటి చూపుకే కలిగిన వలపుకు కాలయాపన లేదు.
4. మొదటిదానికి మొగుడు లేడు, కడదానికి కల్యాణమట.
5. మొదటి పెండ్లి అవసరము, రెండోపెండ్లి అవివేకము, మూడోపెండ్లి అపస్మారకము.
6. మొదటిముద్దుకే మూతిపండ్లు రాలినట్లు.
7. మొదలుంటే పిలకలు పెడుతుంది.
8. మొదలు మునిగితే వడ్డి మునుగదా?
9. మొదలు చేవలేక తుద నెట్లు కలుగురా?
10. మొదలు మోదుగ పూస్తే, కొన సంపెంగ పూస్తుందా?
11. మొదలు లేదు శ్రీరామా! అంటే, మొలతాడు లేని పాతగోచి అన్నాడట.
12. మొదలు లేదు సుబ్బక్కా! అంటే, ఒక్కదేవరకైనా మొక్కాక్కా అన్నదట.
13. మొదలు లేదు సుబ్బక్కా! అంటే, ముంతేది పెద్దక్కా అన్నదట.
14. మొదళ్ళు మీకు, మోసులు మాకు.
15. మొదలు విడిచి కొనలకు నీళ్ళు బోసినట్లు.
16. మొదలే కుంటికాలు, దానికితోడు పక్షవాతం.
17. మొదలే కోతి, పైగా కల్లు తాగినట్లు.
18. మొదలే మన్ను, కఱవు వస్తే గడ్డలు.
19. మొద్దు (మోటు) ముందకు దొరికేదంతా మోటు శిశినాలు.
20. మొద్దు మొగానికి తోడు, గరుడసేవా?
21. మొప్పెకు మూరెడు నోరు.
22. మొప్పెకు మొగిలిపువ్విస్తే, మడిచి (ముడ్డి) గుద్దలో పెట్టుకున్నదట.
23. మొయిలువిడిచిన యెండ, మొగుడువిడిచిన ముండ, పట్టివిడిచిన మండ, ఎత్తివిడిచిన కుండ.
24. మొఱకకు సివమెత్తిన మ్రొక్కక తప్పదు.
25. మొఱిగే కుక్క కఱవదు (అరిచే కుక్క).
26. మొఱ్ఱలో మొఱ్ఱ మొండిచెయ్యి చూపించేయి.
27. మొఱ్ఱో! మొఱ్ఱో! వద్దనగా, లింగం కట్టేరుగానీ మొక్కచేతులు తేగలరా?
28. మొలది విప్పి తలకు చుట్టినట్లు.
29. మొలబంటి దుఃఖంలో, మోకాలిబంటి సంతోషం.
30. మొలిచేచెట్టు మొలకలోనే తెలుస్తుంది.
31. మొసలిబావా! కడిమిచెట్టు వేరాయెగానీ, కాలైనా ఇంతేకదా.


మో


32. మోకాటిలో మెడనరం పట్టిందంటే, మీద పట్టి వేయమన్నట్లు.
33. మోకాలు ముణిగింది అని ముక్కు మూసుకుంటారా?
34. మోకాలెత్తు విగ్రహముంటే, మొలలోతు కూడు.
35. మోకాలెత్తు ముందుకు, మోచేతులు వెనక్కు.
36. మోచినమోపును ఇందరు మోయవలెనా?
37. మోచేతిదెబ్బ చూడక, ఱాచిప్పకు అతుకు పెట్టబోయినట్లు.
38. మోచేతి దెబ్బ - మొగుడింటి కాపురం.
39. మోచేయిపోయి మొకరానికి తగిలినట్లు (మొకరము=స్థంభము).
40. మోటుకు కోపం ముక్కు మీద.
41. మోతకు పొమ్మంటే, ఆటకు పెట్టినాడు.
42. మోటువాడికి మొదటిచోట కంపు, వన్నెగాడికి మూడుచోట్ల కంపు.
43. మోటువాడి కేమితెలుసు మొగలిపువ్వు వాసన.
44. మోట్లుకొట్టగా మగనితో గూడలేస్తే, గుడ్డబట్టలు దులుపేవఱకే కూటివేళాయె.
45. మోతచేటేగానె మోక్షంబు లేదయా.
46. మోతనీటిలో యీత యీదినట్లు.
47. మోదుగపువ్వు అందము - పసిమిరోగము మిసిమి.
48. మోపూరువాళ్ళ మొగుళ్ళు చస్తే, తలమంచివాళ్ళు తాళ్ళు తెంచుకొన్నట్లు.
49. మోసేవానికి తెలుసు (కావడి) బరువు.
50. మోక్షానికిపోతే మొసలి యీడ్చుక (ఎత్తుకొని) పోయిందట.
51. మోహభ్రమని జిక్కి మొనగాడు నీల్గడా?


మౌ


52. మౌనంబు దాల్చుట మనసిచ్చగింపమి.
53. మౌనం మర్ధంగీకారం
54. మౌల్వీలు మదురు మేస్తుంటే, పీర్లకు పిండివంటలా?


మ్రా


55. మ్రానిపండ్లు మ్రానుక్రిందనే రాలును.


మ్రు


56. మ్రుగ్గు వేయనివారిని యముడు, జాంబవంతుని వెంత్రుకలు పెరక బెడతాడట.


మ్రొ


57. మ్రొక్కబోయిన గుడి ముక్కలై మీదపడ్డట్లు.
58. మ్రొక్కబోయిన దేవు డెదురైనట్లు.
59. మ్రొక్కిన మ్రొక్కు చక్కనై, మగనికండ్లు రెండూపోతే, ఆరుగాళ్ళ జీవాన్ని దేవునకు అర్పితం జేతు నన్నదిట (ఆరుగాళ్ళ జీవం=ఈగ).




60. యజమాని చూడని చేను ఎంత పెరిగినా నష్టమే.
61. యజమాని చూదని చేను ఏడుగాడు. (ఏడుగాడు=చెడిపోవుట).
62. యఙ్ఞంచేసి రంకు తెలుపుకొన్నట్లు.
63. యఙ్ఞానికి ఏమి యత్నమంటే, కత్తులు, కటార్లు అన్నట్లు.
64. యఙ్ఞానికి ముందేమిటంటే, తలక్షవరం అన్నట్లు.
65. యతి అంటే, ప్రతి అన్నట్లు.
66. యతికొఱకు పోతే, మతి పోయింది.
67. యతిమతం మగనికి ఎత్తుబారపు పెండ్లాం (యతిమతం=వెఱ్ఱివాలకం, యతివలె నుండుట).
68. యత్రజంగం తత్ర బిక్షమన్నట్లు.
69. యథార్థవాది లోకవిరోథి.
70. యథార్థానికి ఏడుచుట్ల తెరలు అక్కఱలేదు.
71. యమునికి, శివునికి వెరువనివాడు.
72. యముడు ఒక్కణ్ణిచంపితే, ఏతాము ముగ్గురిని చంపుతుంది.


యా


73. యాదవకులంలో ముసలం పుట్టినట్లు.
74. యాచమనాయని త్యాగము గోచులకేగాక కట్టుకోకల కగునా?
75. యానాదివాదు గుద్ద కడిగినట్లు.
76. యానాది లగ్నానికి ఏనాడైతే ఏమి?


యు


77. యుగయుగాలనాటి యుదిష్టిరుడు వలె.


యె


78. యెట్టు (వెట్టు) గొట్టిన రూక, గట్టు విడిచిన లంజ.


యో


79. యోగమందు గలదె భోగమందున్నట్లు.
80. యోగికి, రోగికి, భోగికి నిద్ర లేదు.




81. రంగడా విభీషణునికి పంగనామ మిడినరితి
82. రంగడికి లింగడికి స్నేహం, రొట్టెకాడ గిజగిజలు.
83. రంగము సొమ్ము, ఱంకుసొమ్ము నిలువదు (రంగము=రంగూను).
84. రంగుల దుప్పట్లు వీగొంగడికి సరిపోలవన్న గువ్వలచెన్న.
85. రండ కొడుకైనా కావలె, రాజు కొడుకైనా కావలె.
86. రండ తుపాకీ కాలిస్తే, గుండు గాలికి పోయిందట.
87. రండ రాతకు పెండ సిరా (పెండ=పేడ).
88. రండరాజునకు గొండడు దళవాయి.
89. రందిగాడికి రేయింబవలు తెలియదు.
90. రంభ చెక్కిలి నొక్కి రాట్నం తెచ్చినట్లు.
91. రంభయైన తన కుచకుంభముల్ తనచేత తాబట్టుకొనిన సుఖము లేదు.
92. రక్కసి ఆలుకు అనదమగడు.
93. రక్షచాలని మృగేంద్రుని నక్కయు గోలుపుచ్చు.
94. రచ్చకెక్కిన సభలో రాయబార మేల?
95. రజకుని గానము, రండా ప్రభుత్వము.
96. రట్టూ, రవ్వా రావిపాటి వారిది, పుస్తే పూసా పూసపాటి వారిది.
97. రతిలేని నాతి (పరుగు) గతిలేని గుఱ్ఱము రాణించవు.
98. రతిలో సిగ్గు, రణములో భీతి కొరగావు.
99. రత్నం బొరునిచే నన్వేషింపబడును గానీ, యెరు నన్వేషించునే?
100. రత్నాన్ని బంగారంలో పొదిగితేనే రాణింపు.

Tuesday, November 15, 2011

సామెతలు 79


1. మేకకు తెలిసిందంతా మేత సంగతే
2. మేకకు మెడచన్నులు, తాళ్ళకు (తాడిచెట్లకు) తలచన్నులు.
3. మేకపిల్లను చంకలో బెట్టుకొని ఊరంతా వెదకినట్లు.
4. మేక పెంటిక ఎక్కడున్నా ఇక్కటే.
5. మేక(పో)బోతు గాంభీర్యం - మాచకొమ్మ సౌందర్యం.
6. మేక మెడచన్ను కుడిస్తే ఆకలితిరునా?
7. మేక మెడచన్నులకు పాలు, మేడికి పూలు లేవు.
8. మేక మెడచన్నులు పిసుకను పిండను పనికిరావు.
9. మేక మెడచన్నులు (నిష్ప్రయోజనములు అనుట - అజాగళస్తనాలు).
10. మేక మేయని ఆకు ఏదంటే - బండి ఆకు, రాట్నపు ఆకు.
11. మేకలు తప్పించుకొంటే తుమ్మలు, మాలలు తప్పించుకొంటే ఈదులు (ఈదులు= ఈతచెట్ల తోపులు).
12. మేకలే మడకలు దున్నితే, ఎద్దులు ఎవరికి కావాల?
13. మేకవన్నె పులి.
14. మేకశిరం మెత్తగా ఉన్నదని మఱికాస్త లాగాడట.
15. మేఘాలు నలుపైతే వాననీళ్ళు నలుపగునా?
16. మేడలు గుడిసెలు కావడం కన్నా, గుడిసెలు మేడలు కావడం మేలు.
17. మేడిపండు జూడ మేలిమైయుండును పొట్టవిచ్చి చూడ పురుగులుండు.
18. మేడసిరి కీడు చేయదు (మేడసిరి = అత్తిబాగా కాలి పేలుట).
19. మేతకన్నా మసలితేనే బలం.
20. మేతకరణమే గానీ కూతకరణం గాదు.
21. మేతకేగాని చేతకు (కూతకు) కొరగాడు.
22. మేదరసాల దుర్గంమీద మేకకాలంత మొయిలువేస్తే, తుల్లూరు దొందపాడు కాయ దూడకట్టు అయినా కాదు.
23. మేనత్తపోలిక, మేనమామ చీ(చా)లిక.
24. మేనత్త మూతికి మీసాలు ఉంటే చిన్నాయన అవుతాడు.
25. మేనమామకైతే ఇవ్వడు, పోలుబొందలలో పెడతాడు.
26. మేపే రూపు.
27. మేమే అంటే మెడలెక్కి కూర్చున్నాడట.
28. మేయబోతే ఎద్దుల్లోకి, దున్నబోతే దూడల్లోకి.
29. మేయబోయి మెడకు తగిలించుకొన్నట్లు.
30. మేలుమేలంటే, మెడ విరగబడ్డట్లు.
31. మేలోర్చలేని అబ్బకుతోడు మూగతల్లి దొరికినట్లు.
32. మేసేగాడిదను కూసేగాడిద (వచ్చి) చెఱచిందట.
33. మేసేజన్మలు మేతలు మానినవి, పలుకులు మానండఱ్ఱా పంజరాల చిలుకల్లారా అన్నట్లు.
34. మేస్త్రీలు మేడకట్టితే, కుక్కకాలు తగిలి కూలిపోయిందట.
35. మేహజాడ్యం, తోట సేద్యం.


మై


36. మైనపుగోడలను గురించి కంచుగోడలు కాలిపోయినవట.
37. మైనపు ముక్కువాడు (ఏవైపంటే ఆవైపుకు తిరుగుతాడు).


మొ


38. మొండి ఈతకు (యీనితే) మోపుడు జూక లన్నట్లు.
39. మొండికి తగ్గ మిండడు.
40. మొండికి సిగ్గులేదు, మొరడకు (మొరటుకు) గాలిలేదు.
41. మొండికీ, బండకు నూరేండ్లాయుస్సు.
42. మొండి కెక్కినదాన్ని మొగుడేమి చేయు? రచ్చ కెక్కినదాన్ని రాజేమి చేయు?
43. మొండికెత్తితే మొగుడేమి చేస్తాడు? బండ కెత్తితే బావేమి చేస్తాడు?
44. మొండి గురువు, బండ శిష్యుడు.
45. మొండిచెట్టు గాలికి మిండడు, మొలకులేనివాడు దొంగలకు మిండడు.
46. మొండిచేతితో మొత్తుకున్నట్లు.
47. మొండిచేతితో మూరవేసినట్లు.
48. మొండిచేతి వానికి నువ్వులు తిననేర్పినట్లు.
49. మొండిచేతుల పెండ్లానికి మోదకాళ్ళ మొగుడు.
50. మొండితోక గొడ్డు రాగోరును, గుడ్డిగొడ్డు పోగోరును.
51. మొండిదానా! నీ మొగుడేమి చేసినాడంటే, అటుకొట్టి ఇటుకొట్టి వాడే పోయాడు అన్నదిట.
52. మొండిమొగుడి పెండ్లికెళ్ళి, అర్థరాత్రివేళ అడ్డగోడ చాటునుండి అర్థరూపాయి కట్నం చదివించిందట.
53. మొండిముక్కున ముక్కెర ఉంటే, మూతి తిప్పడమే ముచ్చట అనుకొన్నదట.
54. మొండివాడు రాజుకంటే బలవంతుడు.
55. మొండివాని హితుడు బండవాడు.
56. మొక్క అయి వంగనిది మ్రానై వంగునా?
57. మొక్కజొన్న కండె (కంకి) ముక్కలై మీదపడ్డట్లు.
58. మొక్కబోయిన దేవర ఎదురు వచ్చినట్లు.
59. మొక్కుబడే లేదంటే, ఒక్క దాసరికైనా పెట్టమన్నట్లు.
60. మొక్కేవారికి వెఱవనా? మొట్టేవారికి వెఱవనా?
61. మొగంవాచిన మొగుడికి పాచిన కూడు పెట్టితే, పాయసమని బుఱ్ఱు బుఱ్ఱున జుఱ్ఱుకున్నాడట.
62. మొగ (మగ) పిల్ల బంగారు పుల్ల.
63. మొగపిల్లలున్న యిల్లు, మోదుగలున్న అడవి అందము.
64. మొగబుద్ధి మోటుబుద్ధి, ఆడుబుద్ధి అపరబుద్ధి.
65. మొగమాటమునకు, మోక్షమునకు దూరము.
66. మొగమాటానికి పోతే, ముండకు కడుపైనట్లు.
67. మొగము మాడ్పుది మొగుడికి చేటు, ఈడ్పుకాళ్ళది ఇంటికి చేటు.
68. మొగవాని మూతిపై ఉంటే, నాకు ముంజేతిపై ఉన్నవి వెంట్రుకలు అన్నదట ఒక మగరాయడు.
69. మొగవారి కాలుసేయి తాకితే, ఆడువారు పెకల్లుతారట.
70. మొగిళ్ళు చూచి మోట చాలించినట్లు.
71. మొగడంటే మొద్దులుబెట్టి, మిండ డంటే ముద్దులు పెట్టును.
72. మొగుడికి మోదుగాకు, అల్లుడికి అరటాకు.
73. మొగుడికే (మగడికే) మొగతనంఉంటే, అగసాలాయనతో అవసరమేమి? (అకోరించటంఎందుకు?)
74. మొగుడికే మగతనం ఉంటే, తంబళ్ళవారి తగులాట మేమి?
75. మొగుడిని కొట్టి మొగసాల కెక్కినట్లు.
76. మొగుడినిచూస్తే పైసా లేదు, ముండను చూస్తే ముచ్చటౌతుంది.
77. మొగుడిమీది కోపం పొద్దు మునిగేవరకే.
78. మొగుడు అంటే ఘోష, డబ్బు అంటే ఆశ.
79. మొగుడు ఈయని గౌరము, తల్లిచేయని గారాబము.
80. మొగుడు ఒగ్గినా మామ ఒగ్గడు.
81. మొగుడు కొట్టినందుకు కాదుగానీ, తోడికోడలు నవ్వినందుకు.
82. మొగుడు కొట్టిన కొట్లు ఊరెల్ల రట్లు, మిండడు కొట్టిన కొట్లు ముత్యాలకట్లు.
83. మొగుడు కొట్టితే కొట్టినాడు గానీ, ముక్కుచీమిడి బాగా వదిలింది.
84. మొగుడు కొట్టినాడని మొల్లవాని దగ్గఱకుపోతే, మొల్లవాడు తెల్లవార్లు కొట్టినాడట.
85. మొగుడు కొద్దీ వన్నెలు, సిరికొద్దీ చిన్నెలు.
86. మొగుడు చచ్చిన వెనుక ముండకు బుద్ధి వచ్చిందట.
87. మొగుడు చచ్చి మొత్తుకుంటుంటే, మిండమగడు వచ్చి రాళ్ళు రువ్వాడట (వేశాడట).
88. మొగుడుని చూచిన దండగ, మిండని చూచిన పండగ.
89. మొగుడు పెండ్లాం పోట్లాడి, యాయావారం బ్రాహ్మణ్ణి చావకొట్టినట్లు.
90. మొగుడు లేకపోతే అప్పమొగుడు, కూర లేకపోతే పప్పుకూర.
91. మొగుడు లేనిదానికి గూడా మంత్రసాని తప్పదు.
92. మొగుడే ముండా అంటె ముష్టికి వచ్చినవాడు గూడా ముండా అంటాడు.
93. మొగుడొల్లక ముప్ఫై యేడ్లు, ఆలొల్లక అరవై ఏండ్లు, బాలప్రాయం పదేండ్లు.
94. మొగునితో పెళ్ళికి, పిల్లలతో తీర్థానికి వెళ్ళరాదు.
95. మొగుని పెత్తనం, మొండి మేనత్త.
96. మొగునిమీద కోపంచేత మాదిగవాని వెంట పోయినట్లు.
97. మొగుళ్ళ పొద్దు మోసపుచ్చె, కోడలిప్రాణం కొలుకులోకి వచ్చె.
98. మొట్టేవాడికి వరమిస్తాడు గానీ, మొక్కేవారికి వరమీయడు.
99. మొత్తుకోళ్ళోయి ముత్తయ్య సెట్టి.
100. మొదట మానెడు, దూడ చస్తే దుత్తెడు.

Thursday, November 10, 2011

సామెతలు 78


1. ముసలి ముప్పందాన కుసుమరోగం వచ్చినట్లు.
2. ముసలి ముప్పున తొలిసమర్త.
3. ముసలివాడయినా బసిరెడ్డే మేలు.
4. ముసలివాని మాట, ముళ్ళులేని బాట.
5. ముసుగు మూడువేలు, ముసుగులో బొమ్మ మూడు దుగ్గాళ్ళు (దుగ్గాని= రెండు దమ్మిడీలు (దువ్వలు)).
6. ముసుగులో గుద్దులాట.
7. ముహూర్తం మంచిదైతే, ఎట్లా ముండ మోసెరా? అన్నట్లు.
8. ముళ్ళుండగానే పన్నీరుపువ్వు పనికి రాకుండా పోతుందా? (పువ్వుకు పరువు తగ్గిందా?)


మూ


9. మూగవాని ముందర ముక్కు గోక్కున్నట్లు (గీరుకొన్నట్లు).
10. మూటికి ముడివేస్తే ఏమీలేదు (పెండ్లి అయిన తర్వాత).
11. మూడుకాసుల దానికి ముప్పావులా బాడుగ.
12. మూడుకొప్పులు ఒకటైతే ముల్లోకాలు ఏకమవుతవి.
13. మూడుజన్మల సంగతి చెప్పగలను, పూర్వజన్మలో ఇచ్చి పెట్టుకోలేదు, కనుక ఈ జన్మలో దేవుడు నాకీయలేదు, కనుక ముందు జన్మలో నాకేమీ ఉండదు.
14. మూడుతరాల దరిద్రుడు ముష్టికి వచ్చినట్లు.
15. మూడు దినాలుంటే మురికి చుట్టం.
16. మూడు దుగ్గానులకు మూతిమీసం గొరిగించుకొన్నట్లు.
17. మూడు దుగ్గానుల కోతి, ఆరు దుగ్గానుల బెల్లం తిన్నట్లు.
18. మూడు నాకి, ఆరు అతికినట్లు.
19. మూడునాళ్ళ ముచ్చటకు ఆరుజోళ్ళ చెప్పులా?
20. మూడునాళ్ళ ముచ్చటకు మురిసేవు ముందుగతి కానవు.
21. మూడునాళ్ళ భాగవతానికి మూతిమీసాలు గొరిగించుకొన్నట్లు.
22. మూడునాళ్ళ ముత్తైదువతనానికి ఆరుజోళ్ళ లక్కాకులు.
23. మూడు నెలలు సాముచేసి, మూలనున్న ముసలిదాన్ని కొట్టినట్లు.
24. మూడు పావులాల గుడ్డ, ముప్ఫై రూపాయల కుట్టు.
25. మూడుపుట్ల చెవిటిదానికి ఆరుపుట్ల చెవిటివాడు ఆలోచన చెప్పినట్లు.
26. మూడు బోనాలు సిద్ధమైనవి, దివ్వెకట్టె ముడికి వచ్చినది, దొరగారు సువారునకు రావచ్చును (సువారము= కోటలో కొలువు).
27. మూడు మనువులు వెళ్ళినా, పొయ్యి ఊదమన్నారు.
28. మూడు మాటలలో ఆరు తప్పులు.
29. మూడు మారులు తప్పిన, ఏడు దూరాలు.
30. మూడు మూరా ఒకచుట్టే, ముప్ఫైమూరా ఒకచుట్టే.
31. మూడు మూసి ఆరు అతికినట్లు.
32. మూడువందలు పెట్టి గేదెను కొని, మూడణాలు పెట్టి తాడు కొనలేనట్లు.
33. మూడో తరగతిలో ఎందుకు ప్రయాణం చేసావంటే, నాల్గో తరగతి లేదు కాబట్టి అన్నాడట.
34. మూడో పెండ్లివాడికి ముహూర్తం కావలెనా?
35. మూతి పెట్టినవాడు మేత పెట్టడా?
36. మూతి ముద్దుల కేడిస్తే, వీపు గుద్దుల కేడ్చిందట.
37. మూతులు నాకేవాడికి మీసాలెత్తే వాడొకడా?
38. మూరెడు ఇంట్లో బాఱెడు కఱ్ఱ, ఎట్లా కొడతావో కొట్టరా మొగుడా.
39. మూరెడు పొంగటం ఎందుకు? బారెడు కుంగటం ఎందుకు?
40. మూరె డేక్కే దెందుకు? బారెడు కుంగే(దిగే)దెందుకు?
41. మూరెడు ముందుకు పోనేల? బారెడు వెనక్కు రానేల?
42. మూర్ఖచిత్తుడు కోపమునకు పెద్ద.
43. మూర్ఖు డెపుడు గోరు ముదితలతో పొందు.
44. మూర్ఖునకును బుద్ధి ముందుగానే పుట్టు.
45. మూర్తి కొంచమైనా, కీర్తి దొడ్డది (పెద్దది).
46. మూల ఉండే వాళ్ళను ముంగిట్లోకి లాగినట్లు.
47. మూలాకార్తెకు వరి మూల చేరుతుంది.
48. మూలాకార్తెలో కురిస్తే, ముంగారు పాడు.
49. మూల ముంచును, జ్యేష్ట చెరచును (కురిసి).
50. మూలలో చల్లిన ఉలవలు మూడు పువ్వులు ఆరు కాయలు.
51. మూలవాన ముంచక తీరదు.
52. మూలవిగ్రహాలు ముష్టి ఎత్తుకుంటూ ఉంటే, ఉత్సవ విగ్రహాలకు దధ్యోదనమట.
53. మూలవిరాట్టు తిరిపమెత్తుకుంతుంటే, (మొత్తుకుంటుంటే) ఉత్సవ విగ్రహాలకు తెప్పతిరునాళ్ళట.
54. మూలిగిన మూతికేసి రాస్తారు.
55. మూలిగే నక్కమీద తాటిపండు పడినట్లు.
56. మూలుగులు మునుపటిలాగే, భోజనాలు మాత్రం ఎప్పటిలాగే.
57. మూసిచూడను కాసులేదు, ముండను చూస్తే ముద్దొస్తుంది.
58. మూసిన ముత్యం, మాయని పగడం.
59. మూసిన ముత్యము, పాసిన పగడము.
60. మూసిన వాయనం ముత్తైదువవలె.
61. మూసిపెట్టితే పాచిపోయిందట.


మృ


62. మృగశిర కార్తెలో ముంగిళ్ళు చల్లబడును.
63. మృగశిర కురిస్తే ముసలిఎద్దు ఱంకె వేయును.
64. మృగశిరతో గూడా ముల్లోకాలు చల్లబడును.
65. మృగశిర బిందిస్తే ఇరుకార్తెలు ఎలుగిస్తవి.
66. మృగశిరలో బెట్టిన పైరు, మీసకట్టున బుట్టిన కొడుకు మేలు.
67. మృగశిర వర్షిస్తే, మఖ(ఘ) గర్జిస్తుంది.
68. మృగశిర కురిస్తే, ముంగాలి(రు) పండును.
69. మృతి దగ్గరకు వచ్చినా, సతి దగ్గరకు వచ్చినా మతి ఉండదు.
70. మృత్యువు పంచాంగం చూచి పనిచేయదు.
71. మృదు శబ్దానికి మధుశబ్దానికి భేదమేమిరా? అంటే, వట్లల్లో సుడి (వట్రుసుడి) అన్నాడట.


మె


72. మెచ్చి మేకతోలు, కోరి గొఱ్ఱెతోలు కప్పుతారు.
73. మెట్ట దున్నినవాడు, లొట్టె త్రాగినవాడు ఒకటే.
74. మెట్ట నున్నా ఏనుగే, పల్లాన ఉన్నా ఏనుగే.
75. మెట్టను మాత, పల్లాన భార్య.
76. మెట్టరైతు లొట్టెపిట్ట.
77. మెట్టినిండ్లనుండి కాన్పుకు పుట్టినిండ్లు చేరినట్లు.
78. పెట్ల చప్పుడే గానీ, దోవ జరుగదు.
79. మెడ తడవటం పూసల కొఱకే.
80. మెడనూతు(కు)ల వారింట్లో పిడిగుద్దుల సమారాధన.
81. మెడపూసలకు సమ్మసరిపోయిన బొమ్మలాట ఆడినట్లు.
82. మెడబట్టి నెట్టితే చూరుబట్టుకొని వ్రేళ్ళాడినట్లు.
83. మెడలో రుద్రాక్షలు, మదిలో మదిరాక్షులు.
84. మెతుకుపోతే బ్రతుకుపోతుంది.
85. మెతుకులు చల్లితే కాకులకు కొదువా?
86. మెత్తగా ఉంటే మొత్త బుద్ధివేస్తుంది.
87. మెత్తటి పులి, సాదు పలవ.
88. మెత్తటి పులి ధర్మ సూతి.
89. మెత్తనాళ్లు పోయినవి, చెత్తనాళ్ళు వచ్చినవి.
90. మెత్తని చోటనే గుద్దలి వాడి.
91. మెత్తని మట్టిని మోచేతితో త్రవ్వినట్లు.
92. మెత్తనిమాట లాడరా అంటే, దూది వెన్నపూస అన్నాడట.
93. మెత్తనివాడిని చూస్తే మొత్త బుద్ధివేసినట్లు.
94. మెత్తలు ఎందకువేస్తే, మెడల నొప్పులు పోతాయా?
95. మెఱుగు వేయనిదే మృదువు రాదు (మెఱుగు=చమురు, నెయ్యి).
96. మెఱుగు వేయనిదే మెఱుగు రాదు.
97. మెఱుపుకొద్దీ వర్షము.
98. మెఱుపు దీపంగాదు, మబ్బు గొడుగు కాదు.


మే


99. మేక ఆకులు మేయగానే ఉపవాస మగునా?
100. మేకకు ఙ్ఞాపకముండేది మేత ప్రసంగమే (సంగతే).

Saturday, November 5, 2011

సామెతలు 77


1. ముట్టుకుంటే ముత్యం, పట్టుకుంటే బంగారం.
2. ముట్టుకున్న మూడు దండుగలు.
3. ముట్లుడిగిన తర్వాత సమర్త సారె పెట్టినట్లు.
4. ముట్లుడిగిన దానికి (సతికి) మగబిడ్డ పుట్టినాడన్నట్లు.
5. ముడిబియ్యం తింటే, ముప్పు గడుస్తుందా?
6. ముడి మూరెడు సాగదు.
7. ముడివాటు సవాలుకు బ్రహ్మవాటు జవాబు.
8. ముడి వేసాక ముండైనా ముతకయినా తప్పదు.
9. ముడుపులు వెంకటేశ్వరుడికి, కేకలు గోవిందుడికి.
10. ముడ్డికాల్చి మూతికి వెన్న రాచినట్లు.
11. ముడ్డికిందకు నీళ్ళు వస్తే లేవక మానదు.
12. ముడ్డికి పేడ ఉన్నదెల్ల, బండి ఎద్దేనా?
13. ముడ్డిగిల్లి జోల పాడినట్లు.
14. ముడ్డి మీద తన్నితే మూతి (నోటి) పండ్లు రాలినట్లు.
15. ముడ్డిలో కారం చల్లి, విసనకఱ్ఱతో విసరినట్లు.
16. ముడ్డిలో జబ్బో, ముద్దలో జబ్బో తేలితేనే మందు.
17. ముడ్డిలో పుండుకు మేనమామ వైద్యం.
18. ముతకో సతకో మూడుబట్టలు, కుంటో గుడ్డో ముగ్గురు పిల్లలు.
19. ముత్తెమంటి ముతరాచకులం చేపలు దిని చెడిపోయినట్లు.
20. ముత్తిని విడిచి సత్తిని తగిలించుకొన్నట్లు.
21. ముత్యమంత పదునుంటే, మూలాకార్తెలో చల్లినా ఉలవచేను కాయును.
22. ముత్యాలు పగడాలు, ముట్టుకున్న జగడాలు.
23. ముత్యపుచిప్ప లన్నిటికి ఒక రేవు, నత్తగుల్ల లన్నిటికి ఇంకొక రేవు.
24. ము(మొ)దలియారి జంభం ఆముదానుకి చేటు.
25. ము(మొ)దలియారుకు ఏమున్నదంటే, ఒక గుఱ్ఱపుబండి, యిద్దరు ముండలు, ఇంత బుడ్డ అన్నాడట.
26. ముదికొమ్మ, ముదిమాను చేవ.
27. ముదికొమ్మ వంగదు, ముదికొమ్మ కనదు.
28. ముదికొమ్మ వంగదు, ముదిగొడ్డు ఈనదు.
29. ముదిత చను మెత్తదైనా అధికారం మెత్తనైనా రోతురు.
30. ముదిముప్పున (ముసలి ముప్పందాన) అంగటి ముల్లు.
31. ముది మదితప్పిన మూడు గుణాలు.
32. ముదిముండ పాతివ్రత్యమునకు జొచ్చినట్లు (వృద్ధనారి పతివ్రత)
33. ముదిమికి ముచ్చట్లు లావు.
34. ముదియగా ముదియగా మోహము లావు.
35. ముదిరి చచ్చినా, ఎండి ఇడిసినా వగపులేదు.
36. ముదురున వెసిన పైరు, ముదిమిన పుట్టిన కొడుకు.
37. ముద్ద తలతిరిగి నోటికి వచ్చినట్లు.
38. ముద్ద ముద్దకీ బిస్మిల్లానా?
39. ముద్దరాలు మగడు ముదుసలి(ని) మెచ్చునా?
40. ముద్దవేసిన తట్టు, మూతినాకుడు మాటలు.
41. ముద్దు చేసిన కుక్క మూతి నాకును, చనువు చేసిన భార్య చంక కెక్కును.
42. ముద్దున పేరు చెడె, మురిపాన నడక చెడె.
43. ముద్దులయ్య పోయి, మొద్దులయ్య అయినాడు.
44. ముద్దులాడితే ముక్కు నొక్కినట్లు.
45. ముద్దు మురిపం మావంతు, ముడ్డి దొడ్డి మీవంతు.
46. ముద్ర ముద్రగానే ఉండగా, ముగ్గురు బిడ్డల తల్లి అయినట్లు.
47. ముద్రలందు లేదు మూలమందేగాని.
48. మునగ చెట్టుకు మున్నూరు రోగాలు.
49. మునిగింది ముర్దారు, తేలింది హలాలు (ముర్దారు=అపవిత్రము; హాలాలు=పవిత్రము).
50. మునిగితే గుండు, తేలితే బెండు.
51. మునిగేవానికి తెలుసు నీటి లోతు.
52. మునిమాపటిమాటలు ముందుకు రావు.
53. మునుపుచెడ్డ ముత్తెమ్మా, గరిగబుడ్డి సమంగా బెట్టు.
54. మున్నీరుచే యీత నీదినట్లు.
55. మున్నూట అరవైనాలుగు శిగములున్నా ఒకటే, ముఫైఆరు గుల్లికొప్పు లున్నా ఒకటే.
56. మున్నూటరువది రోగాలకు మూడు గుప్పిళ్ళ కరక్కాయ పొడి.
57. మున్నూటికులానికి ముప్పు లేదు, మొండికాలికి చెప్పు లేదు.
58. మున్నూరు కాపత్తకు ముష్టికోడలు.
59. మున్నూరు రూపాయలిచ్చి అయినా, ముసలిదానిని కొనాల.
60. మున్నూరు వరహాలు పోయె, మూతి మీసాలు పోయె, నంబి సోమయాజులు అన్నమాట తప్పదాయె.
61. మున్నూరు శిఖలైనా కూదవచ్చును గానీ, మూడు కొప్పులు కూడరాదు.
62. ముప్పదిమూడుకోట్ల దేవతలు ముక్కు పట్టించగలరుగానీ, నారాయణా అనిపించగలరా?
63. ముప్పదిమూడు దున్నపోతులు కడిగేవాడికి, మూడు సాలగ్రామాలు ఒక లెక్కా?
64. ముప్పదియారు (ముప్ఫైయారు) జట్లు కూడుతాయిగానీ, మూడు కొప్పులు కూడవు.
65. ముప్పొద్దు తిన్నమ్మ మొగుడి ఆకలి ఎరుగదు.
66. ముప్ఫై తట్టల పేడ మోసే పోలికి, మూడు పుంజాలదండ బరువా?
67. మురగన్న సందేహం, నిస్సందేహం.
68. మురికి భాండమునకు ముసరు ఈగల రీతి.
69. మురికిముండ ముచ్చట పేలపిండి చేటు.
70. మురికి మురికి ముత్తైదువకంటే, వెల్లడియైన విధవ మేలు.
71. మురిపెం తిరిపెం చేటు, ముసలి మొగుడు దీపం చేటు.
72. మురిపెం తిరిపెం చేటు, ముసలి మొగుడు ప్రాణం చేటు.
73. మురిపెమునకు మూడు నల్లపూసలు, కొలికికి ఒక తిరగలిరాయి.
74. ముంగ కాయకు ముండ్లెన్ని? అంటే, కాకరకాయకు గంట్లెన్ని? అన్నట్లు.
75. ముల(లు)గ కాయకు తగిన ముండ్లు, కాకరకాయకు తగిన కరకులు.
76. ములగ చెట్టుమీద కాకి గూటి వలె.
77. ముల్లాలు తిండికిలేక మొత్తుకుంటుంటే, పీర్లకు పంచదారా?
78. ముల్లును తీయను ముల్లే కావాల - దొంగను పట్టను దొంగే కావాల.
79. ముల్లుగట్టి (కట్టె; కోల) ఎడుగండ్ల ఎద్దులను నిలిపివేసినట్లు.
80. ముల్లుతీసి (పుచ్చి) కొఱ్ఱడచిన చందము.
81. ముల్లుతీసి గూటం కొట్టుకొన్నట్లు.
82. ముల్లును ముల్లుతోగాక రోకట దీయుదురా?
83. ముల్లు ముంతనేగాని పోదు.
84. ముల్లు వచ్చి అరటాకు మీదపడ్డా, అరటాకు వచ్చి ముల్లుమీద పడ్డా ఆకుకే మోసం (అపాయం).
85. ముషిణిచెట్టు అయినా, పచ్చని చెట్టు కొట్టరాదు (ముషిణి=ముష్టి; విషవృక్షం).
86. ముష్టికి నష్టి ఏమి?
87. ముష్టికి పోయి, తుష్టి లేదని ఏడ్చినట్లు.
88. ముష్టికి మూడు సంచులా?
89. ముష్టి మూడువిధాల (అందాల) సేద్యం.
90. ముష్టిలో ముష్టి, ధర్మముష్టి.
91. ముసలమ్మా! బుఱ్ఱ వణికిస్తావేమి? అంటే, ఊరకుండి నేనేమి చేస్తా నన్నదిట.
92. ముసలాడికి వగలాడి ఆలైనా, ఆత్రపు విటకానికి అతిభాషి లంజైనా వెతలే.
93. ముసలాపె (ముసలి ఆపె)తో వసంతా లాడినట్లు.
94. ముసలి ఆవు (పసరం) పేడ ముడ్డిలో ఉన్నా ఒకటే, దొడ్లో (చేటలో) ఉన్నా ఒకటే.
95. ముసలి కాలానికి ముప్పతిప్పలు.
96. ముసలికి ముఱ్ఱాట, బేపికి తొగురాట (ముఱ్ఱాట=మూల్గుట).
97. ముసలి కుక్కలు ఊరకె మొరగవు.
98. ముసలి ముండకేల ముసిముసి నగవులు?
99. ముసలిదానికి పెట్టినది, ముండకు పెట్టినది ఒకటే.
100. ముసలిదానికి ముండ ముద్దు.